Zdrowie

Choroby psychiczne bywają źródłem wielkiego cierpienia osób, którym dolegają, oraz ich najbliższego otoczenia. Mimo że ich powodów i objawów jest wiele, charakterystyczne jest dla nich wprowadzanie w silny dyskomfort osoby chorej i ludzi, z którymi ma ona styczność.

Choroby psychiczne (zaburzenia psychiczne) to wszystkie zaburzenia zachowania i czynności psychicznych, które są źródłem cierpienia lub trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie. Nauki, które się nimi zajmują, to psychiatria kliniczna i psychologia kliniczna.

Najprostszy podział chorób psychicznych obejmuje:

-zaburzenia psychotyczne (psychozy) – są to stany chorobowe, w których występują omamy (odbieranie zmysłowe rzeczy, które nie istnieją), urojenia (nieuprawnione i błędne przekonania), zaburzenia świadomości, emocji i myślenia; pojawiają się na przykład w przebiegu schizofrenii, psychozy maniakalno-depresyjnej, psychoz reaktywnych (w odpowiedzi na przykład na stres), psychoz endogennych (związanych z używaniem substancji – leków, narkotyków, toksyn);

-zaburzenia emocjonalne i nastroju – patologicznie obniżony nastrój w przebiegu depresji lub dystymii, nerwice, fobie, zaburzenia lękowe;

-zaburzenia psychosomatyczne – pojawiające się na skutek wpływu ludzkiego umysłu na ciało; skrajnym przypadkiem może być hipochondria, ale prawie wszyscy ludzie odczuwają dolegliwości na skutek nadmiernego stresu, takie jak bóle głowy, nadmierne napięcie mięśni, zaburzenia pracy serca czy bóle w różnych miejscach ciała;

-zaburzenia osobowości – zakorzenione i trwałe wzorce zachowania, obejmujące między innymi osobowości: paranoiczną, schizoidalną, schizotypową, narcystyczną, borderline, dyssocjalną, histrioniczną (teatralną), lękliwą, zależną i anankastyczną (obsesyjno-kompulsywną);

-niepełnosprawność intelektualną – obniżenie poziomu inteligencji w stosunku do przeciętnej, które może skutkować problemami z realizowaniem zadań szkolnych i zawodowych, z dbaniem o siebie i funkcjonowaniem w relacjach społecznych;

-zaburzenia rozwojowe – głównie choroby ze spektrum autyzmu, które upośledzają funkcjonowanie społeczne;

-uzależnienia – przymus sięgania po zewnętrzne bodźce (leki, narkotyki, alkohol, papierosy, pornografię, gry komputerowe), który w znaczącym stopniu wpływa na funkcjonowanie społeczne;

-niektóre z dewiacji seksualnych (czyli parafilie lub zaburzenia preferencji seksualnych) – obecnie uznawane są za chorobę w momencie, gdy przynoszą cierpienie osobie, która ich doświadcza, lub jej partnerom.

Zjawiska samobójstwa nie da się wytłumaczyć w sposób jednostronny. Nie istnieje bowiem tylko jeden czyn nik decydujący o tym, że dana osoba podejmuje decyzje o odebraniu sobie życia. Pewne światło na to zjawisko rzuca dopiero interdyscyplinarne po dejście. Spojrzenie na samobójstwo z punktu widzenia psychologii, socjologii, medycyny, a także statystyki i religii pozwala nieco inaczej potraktować śmierć samobójczą.

SOCJOLOGIA-Analizuje akt samobójczy w kontekście jego społecznych uwarunkowań. Poszukuje motywacji aktu samobójczego w zaburzeniach funkcjonowania społecznego. Tłumaczy samobójstwo jednostki społecznym kontekstem. Jednostka, pchana w kierunku samobójstwa nie widzi możliwości zaspokojenia swoich potrzeb. To patologia społeczna stwarza patologię jednostki.

MEDYCYNA-Ponieważ nie ma jasnej i jednoznacznej definicji zdrowia psychicznego, medycyna traktuje samobójstwo jako jeden z ważnych objawów współwystępujących z zaburzeniami takimi jak np. depresja. Dawne badania E. Kraepelina wskazują na fakt, że 20,4% zamachów samobóczych mężczyzn i 14,7% samobójstw wśród kobiet występuje u osób z objawami depresji. Wczesne wykrywanie objawów depresji może więc mieć ogromne znaczenie dla profilaktyki samobójstw.

PROFILAKTYKA
Zapobieganie samobójstwom to problem o światowym znaczeniu. Zajmowali się nim uczeni z wielu krajów Europy oraz USA. Rosnąca liczba samobójstw wymusza podejmowanie kroków, które je powstrzymają. W Polsce najbardziej znaną osobą zajmującą się samobójstwami jest Brunon Hołyst. Uważa on, że zapobiegać zamachom samobójczym należy po przez:

Edukację społeczną, która stworzy postawy akceptujące życie, ułatwi rozwiązywanie problemów życiowych oraz adaptację do różnych no wych okoliczności życiowych.
Działania skierowane do populacji zagrożonej potencjalnie samobój stwem (np. osoby z chorobami ter minalnymi, osoby uzależnione, przeżywające żałobę itp.) budujące postawy antysuicydalne.
Wpływ instytucjonalny i pozainstytucjonalny na osoby znajdujące się w sytuacji presuicydalnej (zintegro wane działania ośrodka interwencji kryzysowej, ośrodka pomocy spo łecznej, telefonu zaufania, służby zdrowia i innych).
Pomoc w sytuacji kryzysowej poprzez restytuowanie możliwości i motywacji do zachowania życia.
Oddziaływania postsuicydalne (psychologiczne, socjologiczne i medyczne) powinny uwzględniać fakt, że po odratowaniu życia osoby te nadal mają poważne kłopoty z radzeniem sobie z problemami życiowymi, funkcjonowaniem w społeczeństwie oraz to, że nadal są w nich bardzo silnie działające motywy suicydalne.
Należy pamiętać również o tym, że samotnie nie można prowadzić w profesjonalny sposób interwencji kryzysowej z osobami o tendencjach samobójczych. Powinien nad tym pracować interdyscyplinarny zespół, w którym zarówno lekarz jak i psycholog, pracownik socjalny, prawnik ma do spełnienia swoje niezmiernie ważne zadanie. Najważniejsze jednak to mieć czas i uwagę dla innych. Może się bowiem okazać, że jest to coś najlepszego, co można dać drugiemu człowiekowi.

W 2017 roku w Polsce 5276 osób popełniło samobójstwo. Wśród dzieci, młodzieży i młodych dorosłych 469 osób dokonało zamachu na własne życie. Przyjmując, że na jedno samobójstwo przypada około 100 prób samobójczych mamy do czynienia z porażającą liczbą osób decydujących się na śmierć. Ilość zgonów będących wynikiem samobójstwa jest większa niż z powodu wypadków komunikacyjnych, chorób układu oddechowego czy chorób układu nerwowego! Samobójstwo jest najpoważniejszym powikłaniem depresji. Jednak z badań wynika, że większość osób z depresją, które próbowały popełnić lub popełniły samobójstwo, nie było leczonych farmakologicznie i nie korzystało z pomocy psychologicznej. Trzeba podkreślić, że myśli samobójcze są objawem choroby, a nie świadomą decyzją. Osoba chora na depresję może mieć zmieniony osąd siebie i rzeczywistości i to depresyjny sposób myślenia popycha ją do popełnienia samobójstwa. Myśli samobójcze w depresji świadczą o jej krańcowym nasileniu. Trudno jest wyeliminować takie myśli. Nie da się przekonać chorego na depresję, chcącego popełnić samobójstwo, że nie warto, że życie jest piękne itp. Wynika to z bezkrytycyzmu chorego – chory jest zdolny oceniać siebie, swoją przyszłość tylko z pozycji depresji. Nie zawsze myśli samobójcze są objawem depresji. Takie myśli mogą pojawić się także u człowieka zdrowego, pod wpływem obciążających go trudności życiowych. Mogą one wystąpić jako reakcja na stres, którego poziom przekracza próg indywidualnej wytrzymałości człowieka. Różnica polega na tym, że u osoby zdrowej takie myśli nie trwają permanentnie, nie są czymś dla człowieka obciążającym na tyle, aby nie móc się od nich oderwać.